Założone w 1929 roku Muzeum Śląskie w Katowicach jest największą instytucją muzealną w regionie. Zamknięte z chwilą wybuchu II wojny światowej i reaktywowane w połowie lat 80. Muzeum Śląskie w 2015 roku otrzymało nowy, unikalny na skalę światową obiekt.
Zlokalizowany na terenie dawnej kopalni, ten zespół architektoniczny łączy tradycję przemysłową z nowoczesnością. Pomieszczenia wystawiennicze o powierzchni ponad sześciu tysięcy metrów kwadratowych zlokalizowane są w zrewitalizowanych budynkach pokopalnianych oraz w halach podziemnych.
Działalność Muzeum koncentruje się na szeroko rozumianych związkach historycznych wielokulturowego Śląska z Polską i zagranicą. Na wystawach stałych zwiedzający mogą zapoznać się m.in. z polską sztuką XIX i XX wieku, sztuką amatorską i sakralną. Na szczególną uwagę zasługuje narracyjna wystawa „Światło historii” poświęcona historii Górnego Śląska.
Jednak Muzeum Śląskie to nie tylko przeszłość, ale i teraźniejszość. Odbywają się tu prezentacje sztuki współczesnej, przedsięwzięcia artystyczne, występy na żywo, warsztaty i ścisła współpraca z lokalną społecznością.
Dział Plastyki Nieprofesjonalnej w Muzeum Śląskim
Muzeum Śląskie w Katowicach posiada kolekcję plastyki nieprofesjonalnej od 1984 roku, początkowo w ramach Oddziału Etnografii, a obecnie Działu Plastyki Nieprofesjonalnej.
Opisywana i obszernie rejestrowana plastyka nieprofesjonalna jest zjawiskiem znanym od końca XIX wieku. Różnorodność tej dziedziny sztuki wyklucza jednolite kryteria i jednoznaczną klasyfikację pokrewnych artystów i ich dzieł. Nawet wyspecjalizowani badacze stoją przed wyzwaniami w tej dziedzinie, o czym świadczą nieprecyzyjne nazwy i różnorodność używanych terminów: sztuka naiwna, sztuka amatorska i sztuka samouk.
Kolekcja plastyki nieprofesjonalnej Muzeum Śląskiego podkreśla oryginalność i tożsamość śląskiej sztuki amatorskiej, przede wszystkim z perspektywy kulturowej i tożsamościowej, ale także estetycznej i artystycznej. Zgromadzone eksponaty mają na celu zwrócenie uwagi na amatorski ruch artystyczny od okresu międzywojennego do dnia dzisiejszego, skupiając się na takich grupach jak Grupa Janowska, Gwarek 58, Bielszowice, Filar 72 czy 18-Obsydian.
Kolekcja obejmuje czołowych śląskich artystów: Teofila Ociepkę, Erwina Sówkę, Pawła Wróbla, Ludwika Holesza, Bronisława Krawczuka, Ewalda Gawlika, Władysława Lucińskiego, Marka Idziaszka i Jana Nowaka, a także artystów mniej znanych, ale równie ważnych dla zrozumienia tego zjawiska.
Zbiór nie ogranicza się do artystów śląskich, zawiera także prace największych artystów z innych regionów Polski, takich jak Edmund Monsiel, Nikifor, Maria Wnęk, Stanisław Zagajewski i Justyna Matysiak, co daje szersze spojrzenie na to zjawisko i jego porównanie analiza.
Stale powiększająca się kolekcja plastyki nieprofesjonalnej Muzeum Śląskiego świadczy o znaczeniu omawianych artystów i promuje Górny Śląsk w postaci często pojawiającej się w książkach, gazetach i filmach.